L’opera seria à travers des époques

********** English **********

Nowadays, the term opera seria brings to mind works by a few big names (Vivaldi, Handel and, of course, Mozart) and some rather outdated features (castrati, virtuoso arias, heroic plots, elaborate sets). In the 18th century, by contrast, opera seria was a pastime 'très à la mode' for folks from all walks of life, a show format that could be adapted to a wide range of contexts and a lucrative, competitive economic market that conveyed the most prevailing moral values. There is clearly a paradox here: Although opera seria has since become a legitimate feature of the classical music repertoire, we view it as an art form far removed from our contemporary aesthetic criteria. Nonetheless, it was once a socio-economic phenomenon closely resembling another component of present-day reality: the entertainment industry. How does this shift influence the way we perceive and appreciate opera seria today?

Hugo Rodriguez is currently curator of the library at the Royal Conservatory of Brussels. He has previously worked at the Royal Library of Belgium (KBR) and the Musical Instrument Museum (MIM). He holds a doctorate in musicology from the Free University of Brussels, where he now teaches, and is the author of a dissertation on the question of meaning in music, viewed from the intersection of history, philosophy and cognitive science. He also conducts ongoing research on comedy in music and on Belgian musical life. He was a curator of the exhibition ‘Toots 100: The Sound of a Belgian Legend’ and co-organised other projects (symposia, conferences, concerts, publications) to mark the centenary of Toots Thielemans' birth.

********** Français **********

L’opera seria évoque de nos jours quelques œuvres de grands noms (Vivaldi, Haendel et bien sûr Mozart) et quelques caractéristiques désuètes (les castrats, les arias virtuoses, les intrigues héroïques et les décors fastueux). Au XVIIIe siècle en revanche, il était une mode virale touchant toutes les couches sociales, un format de spectacle adaptable à de multiples contextes et un marché économique lucratif, concurrentiel et porteur des valeurs morales les plus répandues. Il y a là un paradoxe apparent : nous percevons aujourd’hui l’opera seria comme une forme d’art éloignée de nos critères esthétiques contemporains mais devenue patrimoine légitime dans le répertoire de la musique classique. En même temps, cette forme d’art était à l’époque un phénomène socio-économique très proche d’un autre pan de notre réalité contemporaine : les industries du divertissement. Comment comprendre l’impact de cette évolution sur nos manières de percevoir et d’apprécier les opera seria ?

Hugo Rodriguez est actuellement conservateur de la bibliothèque du Conservatoire royal de Bruxelles. Il a auparavant été en poste à la Bibliothèque royale de Belgique (KBR) et au Musée des Instruments de Musique (MIM). Il est docteur en musicologie de l’Université libre de Bruxelles où il enseigne, et auteur d’une thèse sur la question du sens en musique envisagée au croisement de l’histoire, de la philosophie et des sciences cognitives. Il mène d’autres recherches sur le comique en musique et sur la vie musicale belge. Il a été l’un des commissaires de l’exposition Toots 100. The Sound of a Belgian Legend et a co-organisé d’autres projets (colloque, conférences, concerts, publications) dans le cadre du centenaire de la naissance de Toots Thielemans.

********** Nederlands **********

Tegenwoordig roept opera seria een paar werken op van grote namen (Vivaldi, Händel en natuurlijk Mozart) en een paar ouderwetse kenmerken (castraten, virtuoze aria's, heroïsche plots en uitbundige decors). In de 18e eeuw daarentegen was opera seria een modieus tijdverdrijf voor alle lagen van de bevolking, een showformat dat aan een groot aantal contexten kon worden aangepast en een lucratieve, concurrerende economische markt die de meest heersende morele waarden overbracht. Er is hier sprake van een schijnbare paradox: vandaag de dag zien we opera seria als een kunstvorm die ver afstaat van onze hedendaagse esthetische criteria, maar die een legitiem onderdeel is geworden van het klassieke muziekrepertoire. Tegelijkertijd was deze vorm van kunst in die tijd een sociaal-economisch fenomeen dat erg leek op een ander deel van onze hedendaagse realiteit: de entertainmentindustrie. Welke invloed heeft deze ontwikkeling op de manier waarop we opera seria waarnemen en waarderen?

Hugo Rodriguez is momenteel curator van de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium van Brussel. Hij werkte eerder bij de Koninklijke Bibliotheek van België (KBR) en het Muziekinstrumentenmuseum (MIM). Hij behaalde een doctoraat in de musicologie aan de Université libre de Bruxelles, waar hij doceert, en is de auteur van een proefschrift over de kwestie van betekenis in muziek, bekeken vanuit het kruispunt van geschiedenis, filosofie en cognitieve wetenschap. Hij voert ook onderzoek naar komedie in muziek en het Belgische muziekleven. Hij was een van de curatoren van de tentoonstelling ‘Toots 100: The Sound of a Belgian Legend’ en was medeorganisator van andere projecten (symposia, conferenties, concerten, publicaties) naar aanleiding van de honderdste geboortedag van Toots Thielemans.