“Stoclet 1911 Restitution”

********** English **********

This exhibition is the result of a collaboration between Urban, the ULB - Architecture Faculty La Cambre Horta and the Art & History Museum. It came to be against the backdrop of the Brussels Art Nouveau Year 2023 and is presented in the frame of the Belgian presidency of the Council of the European Union (1 January until 30 June 2024).

The aim of this exhibition and the digital reproduction, presented as a film, is to take visitors on a tour of the interiors of the Stoclet House, which has been on the very select list of Brussels buildings placed on UNESCO’s World Heritage List since 2009, but is still little known to the general public.

The virtual reproduction of this house (which reproduces the house as it was between 1911 and 1918 and does not represent the current situation) is based on precise archival sources and a detailed architectural analysis of its spaces. This task kept the team of experts* busy for almost two years. The realism of the reproduction yields an immersive experience which allows visitors to see the Stoclet House as it was from 1911 to 1918: we discover it exactly as it had been conceived by husband and wife Adolphe Stoclet and Suzanne Stevens. Now, for the duration of this exhibition, we are all their guests.

* This scientific study of the Stoclet House is part of a close collaboration between the experts from the Brussels Capital Region (Urban) and the ULB (ALLCE Laboratory).

1. The reasons for fascination

The Stoclet House might well be considered Josef Hoffmann’s masterpiece, an architect with a profound influence on European architecture. At the end of the nineteenth century, designers, architects and artists gradually became more autonomous, seeking to distinguish themselves from the artistic currents that preceded them. This marked the beginning of a frantic succession of artistic movements, which followed one another in ever shorter cycles. This dynamic, driven by the quest for modernity and progress, marked the better part of the nineteenth century and all of the twentieth century. For each of these artistic currents, society named a few individuals, usually men, as mentors: V. Horta, Frank Lloyd Wright, Henry Van de Velde, Le Corbusier, Mies van der Rohe, Rem Koolhaas, Frank Gehry and others became, throughout this history, an absolute reference placed at the top of this hierarchal pyramid. They were granted the status of geniuses, thereby overshadowing those who developed sometimes less radical but nonetheless interesting careers.

Hoffman is one of those so-called geniuses who fascinate and fuel this myth. Through his teaching, his presence at many international exhibitions and his long life, he touched several generations. But it is above all his quest for modernity and for spiritual elevation through beauty and purity of form that has inspired hundreds of architects and designers in our western culture.

His work was so radical that it awed both the future modernists of the avant-garde and the Art Deco followers, in spite of their fundamental differences. This fascination certainly lasted until the 2000s (postmodernism).

2. Towards a complete 3D digital reproduction of the Stoclet House

Through this research, the Brussels Capital Region not only wishes to make this knowledge accessible to as many people as possible, but also to build a scientific information base on the spatiality of the building and its remarkable decorations. The research behind this digital documentation project, carried out by the AllCe laboratory of the Architecture Faculty (ULB), is meant to consolidate a knowledge base on the three-dimensional representation of the building, which will be enriched over time. The digitisation of the floors, service areas and gardens of the Stoclet House will be added to the work that is already done. As a follow-up to the project, the work of reconstructing the original art collection will be continued, so as to gradually be integrated into the digital double of the building.

********** Français **********

Cette exposition et la reconstitution numérique qui est présentée sous forme de film ont pour ambition de permettre aux visiteurs de parcourir les intérieurs du palais Stoclet, inscrit sur la liste très fermée des quelques bâtiments bruxellois repris au patrimoine mondial de l’UNESCO, depuis 2009, et pourtant encore peu connu du grand public.

La reconstitution virtuelle de ce palais (qui reproduit l’état du palais entre 1911 et 1918 et qui ne représente pas la situation existante) est basée sur des sources archivistiques précises puis sur une analyse architecturale fine de ses espaces ; un travail qui a occupé pendant presque deux ans l’équipe d’experts*. Son réalisme renforce l’impression d’immersion des visiteurs dans un état d’origine du bâtiment, entre 1911 et 1918 : nous découvrons le palais exactement comme l’ont rêvé le couple Suzanne Stevens et Adolphe Stoclet. Nous sommes tous aujourd’hui, le temps de cette exposition, leurs invités.

*Cette étude scientifique du palais Stoclet s’inscrit dans le cadre d’une collaboration étroite entre les experts de la Région de Bruxelles-Capitale (Urban) et l’ULB (Laboratoire ALICE).

Cette exposition est le fruit d’une collaboration entre Urban, l’ULB – Faculté d’Architecture La Cambre Horta et le Musée Art & Histoire. Elle a été initiée à l’occasion de l’année Art Nouveau Brussels 2023 et est présentée dans le cadre de la Présidence belge du Conseil de l’Union européenne (1er janvier au 30 juin 2024).

1. Les raisons d’une fascination

Le palais Stoclet est peut-être le chef-d’œuvre de Josef Hoffmann, un architecte qui marque profondément l’architecture européenne. A la fin du 19e siècle, les créateurs, architectes et artistes, vont progressivement s’autonomiser, cherchant à se distinguer des courants artistiques qui les précédent. C’est le début d’une succession effrénée de mouvements artistiques qui s’enchainent au cours de cycles de plus en plus courts. Cette dynamique, motivée par la recherche de « modernité » et de « progrès », marque une bonne partie du 19e siècle et l’ensemble du 20e siècle. La société désigne alors, pour chacun de ces mouvements artistiques, quelques individus, généralement des hommes, présentés comme des mentors : V. Horta, Frank Lloyd Wright, Henry Van de Velde, Le Corbusier, Mies Van der Rohe, Rem Koolhaas, Frank Gehry et d’autres deviennent, tout au long de cette histoire, une référence absolue placée au sommet de cette pyramide hiérarchique. On leur accorde le statut de « génies », occultant par là-même ceux et celles qui développent parfois des carrières moins radicales, mais néanmoins intéressantes.

Hoffmann fait partie de ces « génies » qui fascinent et alimentent ce mythe. Par son enseignement, sa présence dans de nombreuses expositions internationales et sa longévité, il touche plusieurs générations. Mais c’est surtout sa quête de modernité, d’élévation spirituelle à travers la beauté et de pureté des formes qui inspire des centaines d’architectes et designers de notre culture occidentale.

Son œuvre, si radicale, a inspiré étonnement aussi bien les futurs modernistes des avant-gardes que les adeptes de l’Art Déco, pourtant si différents dans leur essence. Une fascination qui a perduré certainement jusqu’aux années 2000 (postmodernisme).

2. Vers une restitution numérique 3D complète du palais Stoclet

À travers cette recherche, la Région bruxelloise souhaite non seulement rendre cette connaissance accessible au plus grand nombre, mais aussi construire une base d’information scientifique sur la spatialité du bâtiment et ses décors remarquables. Derrière ce projet de documentation numérique, la recherche conduite par le laboratoire AlICe de la Faculté d’architecture (ULB) entend consolider, autour de la représentation tridimensionnelle de l’édifice, une base de connais-sances qui sera enrichie dans le temps. La numérisation des étages, des espaces de service et des jardins du palais Stoclet viendront s’ajouter au travail déjà effectué. Et dans le prolongement, le travail de reconstitution de la collection d’art d’origine se poursuivra de manière à réintégrer progressivement ce double numérique de l’édifice.

********** Nederlands **********

Een reis door de tijd: het Stocletpaleis uit 1911 komt digitaal tot leven

Deze tentoonstelling is het resultaat van een samenwerking tussen Urban, vzw Patrimoine & Culture, de architectuurfaculteit La Cambre Horta van de ULB en het Museum Kunst & Geschiedenis. Ze werd opgezet ter gelegenheid van het jaar Art Nouveau Brussels 2023 (Paul Dujardin, curator) en wordt gepresenteerd in het kader van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie (1 januari tot 30 juni 2024).

Het doel van deze tentoonstelling en de digitale reconstructie in de vorm van een film is om bezoekers het interieur van het Stocletpaleis te laten ontdekken. Sinds 2009 staat het paleis op de exclusieve lijst van Brusselse gebouwen die werden opgenomen op de Unesco-werelderfgoedlijst, maar het is nog steeds niet erg gekend bij het grote publiek.

De virtuele reconstructie van het paleis (die de toestand van het paleis tussen 1911 en 1918 weergeeft en niet de bestaande situatie) is gebaseerd op gedetailleerde archiefbronnen en een uitgebreide architectuuranalyse. Dat werk kostte een team van experts* bijna twee jaar. Dankzij het realisme van de reconstructie treden bezoekers binnen in het paleis zoals het er oorspronkelijk uitzag, tussen 1911 en 1918: we ontdekken het gebouw precies zoals het echtpaar Suzanne Stevens en Adolphe Stoclet het in gedachten had.

Tijdens deze tentoonstelling zijn we hun gasten.

*Deze wetenschappelijke studie van het Stocletpaleis is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen experts van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Urban) en de ULB (laboratorium AlICe).

1. Waarom is dit gebouw zo fascinerend?

Het Stocletpaleis is misschien wel het meesterwerk van Josef Hoffmann, een architect die een grote invloed heeft gehad op de Europese architectuur. Aan het einde van de 19de eeuw werden ontwerpers, architecten en kunstenaars gaandeweg autonomer en probeerden ze zich te onderscheiden van oudere kunststromingen. Dat vormde het turbulente begin van een steeds snellere opeenvolging van artistieke bewegingen. Die dynamiek, gedreven door de zoektocht naar 'moderniteit' en 'vooruitgang', was kenmerkend voor een groot deel van de 19de en de hele 20ste eeuw. Voor elk van die kunststromingen worden door de kunstwereld een paar individuen — meestal mannen — aangewezen als pioniers: Victor Horta, Frank Lloyd Wright, Henry Van de Velde, Le Corbusier, Mies van der Rohe, Rem Koolhaas, Frank Gehry en anderen. Zulke figuren belanden in de loop van de geschiedenis aan de absolute top van deze hiërarchische piramide. Ze krijgen de status van 'genie' toebedeeld en overschaduwen daarmee diegenen die soms minder radicale maar niettemin interessante carrières hebben uitgebouwd.

Hoffmann maakt deel uit van de 'genieën' die deze mythe in stand houden. Dankzij zijn lessen, zijn aanwezigheid op tal van internationale tentoonstellingen en de hoge leeftijd die hij bereikte, raakte hij bekend bij verschillende generaties. Het was echter vooral zijn zoektocht naar moderniteit, naar spirituele verheffing door schoonheid en vormzuiverheid, die honderden architecten en ontwerpers in onze westerse cultuur inspireerde.

Zijn radicale werk inspireerde verrassend genoeg zowel de toekomstige modernisten van de avant-garde als de volgelingen van de art deco, die in wezen zo verschillend waren. Die fascinatie hield stand tot de jaren 2000 (postmodernisme).

2. Een digitale 3D-reconstructie van het Stocletpaleis

Met dit onderzoek hoopt het Brussels Gewest niet alleen de verworven kennis toegankelijk te maken voor zoveel mogelijk mensen, maar ook een wetenschappelijke databank op te bouwen over de ruimtelijkheid van het gebouw en zijn opmerkelijke decoratie. Achter het digitale documentatieproject zit een onderzoek dat wordt uitgevoerd door het laboratorium AlICe van de architectuurfaculteit van de ULB en dat een kennisbasis opbouwt rond de driedimensionale voorstelling van het gebouw. De voorstelling zal in de loop der jaren verder verrijkt worden. De digitalisering van de verdiepingen, dienstruimten en tuinen van het Stocletpaleis komt bovenop het werk dat reeds werd uitgevoerd. Daarnaast zal de reconstructie van de oorspronkelijke kunstcollectie worden voortgezet, zodat die geleidelijk ook weer in het digitale gebouw kan worden geïntegreerd.