Sara Bjarland - 'Shedding Skin'

The poetics of rubbish

Take a utensil: its essence is expressed not in the pristine state of the object when it is new but in how it appears when it is discarded and a little worn. The truth of things is revealed in rubbish.
Roland Barthes


The universal fate of all objects is to be discarded. Never before has our planet been so obsessed with discarding things. The massive deluge of objects flooding our world casts a black shadow - the oil slick of waste. Our current era, in which the market has expanded and become global, is one of objects that are not very durable and low-quality materials. They are thrown away immediately after use, decommissioned as soon as they have served their purpose. They pile up in the domestic chaos that is our modern world. They overflow from our dustbins, fill our recycling centers, and line our motorways - wounded, faded, broken objects in a state of decay. They have lost their practical value and been stripped of their exchange value - but not their beauty or symbolic value. At least not in Sara Bjarland's eyes. It is precisely those objects that no longer serve a purpose, those flimsy, spent materials, those truly empty things, that matter to her. At the edge of the rubbish dump and before they fall in, Bjarland grabs them by the neck and gives them - or what remains of them, their exterior or shell - an aesthetic purpose. By means of minimal, precisely chosen and targeted artistic interventions - darning, stacking, sometimes even casting - she grants them a reprieve and transforms useless objects, humble and damaged materials, and banal relics of our consumer society into works of art. Because things that are no longer good for anything can still be pleasing to our eyes.

Sara Bjarland's works of art want to be looked at attentively - with the same keen eye that Bjarland herself used when she scanned the street trash for its aesthetic potential and reserves of meaning. From beneath the dirt and decay, the objects send a signal to the artist, so to speak. When she manipulates or transforms their material or takes minute actions to present them in space, she causes subtle shifts in our gaze and, thus, in our thinking. By rehabilitating these discarded objects, her works of art restore value and dignity to that which no longer has value in our consumer society. Sara Bjarland does not seek to show us new things; she does better than that. She helps us see things differently, the most banal things we encounter every day and have become blind to. By influencing our gaze, her pieces revise our view of things in barely perceptible ways. They change the way we see the world. This is precisely what we should expect from art: that it prioritizes the creation of a new way of seeing.

Like so many other fields of production and consumption, the field of art is currently overwhelmed by an abundance of materials, expensive technological devices and pseudo-innovative designs. Sara Bjarland's pieces, on the other hand, are created from almost nothing. Their formal simplicity, their tangible shabbiness, lends added meaning and beauty to their fragile presence amidst the bling of this world.

François de Coninck

********** Français **********

Poétique du déchet

Prenez un objet usuel : ce n’est pas son état neuf, vierge, qui rend le mieux compte de son essence ; c’est plutôt son état déjeté, un peu usé : le déchet, voilà où se lit la vérité des choses.
Roland Barthes

Le rebut est le destin universel de tous les objets. Il n’a jamais autant obsédé la planète : la grande marée des objets qui recouvre notre monde porte l’ombre d’une marée noire, la grande marée noire des déchets. Car le temps du marché universel est le temps des objets peu résistants, des matériaux pauvres. Jetés aussitôt consommés, déclassés aussitôt usagés, ils s’amoncellent dans le chaos ménager qu’est le monde moderne. Ils débordent de nos poubelles, remplissent nos parcs à conteneurs, s’échouent aux bords de nos routes – blessés, mortifiés, cassés, décomposés. Délestés de leur valeur d’usage, vidés de leur valeur d’échange – mais pas de leur valeur esthétique, ni de leur valeur symbolique aux yeux de Sara Bjarland : ces objets qui ne peuvent plus servir à rien, ces matériaux vidés de tout, ces objets vraiment vides, elle les rattrape par la peau, au bord du déchet et redonne à leur dépouille, à leur enveloppe visible un destin esthétique : par la grâce d’un geste artistique minimal choisi et circonscrit à une opération précise – ici un maillage, là un assemblage, ici encore un moulage – elle transforme ces objets inutiles, ces matériaux humbles et abîmés, vestiges ordinaires de notre société de consommation, en œuvres d’art. Car les objets qui ne sont plus bons à rien sont encore bons pour les yeux.

Ses œuvres exigent qu’on les regarde avec beaucoup d’attention – avec la même acuité que celle avec laquelle Sara Bjarland ausculte ces déchets prélevés dans son environnement urbain pour en déceler les potentialités esthétiques, autant que les réserves de sens. Car sous la crasse, la décomposition, ces objets lui font signe. Par suite, les manipulations ou les transformations auxquelles elle soumet leur matériau, comme les gestes infimes qu’elle pose au service de leur présentation dans l’espace induisent de subtils déplacements de notre regard, et donc de notre pensée. En réhabilitant ces objets déchus, ses œuvres redonnent une dignité, une valeur à ce qui n’en a plus dans notre monde consumériste. Sara Bjarland ne prétend pas nous montrer de nouvelles choses – elle fait beaucoup mieux : elle nous donne à voir autrement les choses, les choses les plus ordinaires que nous avons sous les yeux et que nous ne voyons plus. En affectant notre regard, ses œuvres renouvellent, de façon infime, notre vision des choses. Elles changent donc notre regard sur le monde. C’est précisément ce que nous pouvons attendre de l’art : qu’il soit avant tout créateur de regard.

Dans ce champ de l’art actuel marqué, comme tant d’autres champs de production et de consommation, par la prolifération des matériaux, des moyens technologiques coûteux et des pseudo-innovations plastiques, le dépouillement formel, la pauvreté tangible de ces œuvres nées de presque rien donnent un surcroît de sens, et de beauté, à leur fragile présence en ce monde clinquant.

François de Coninck

********** Nederlands **********

Een poëtica van afval

Neem nu een gebruiksvoorwerp : de essentie daarvan wordt niet uitgedrukt door de ongerepte staat waarin het voorwerp zich bevindt als het nog nieuw is, maar door hoe het zich voordoet wanneer het afgedankt is en een beetje versleten : in afval toont zich de waarheid van de dingen.
Roland Barthes

Gedumpt worden is de universele lotsbestemming van alle voorwerpen. Nooit eerder was onze planeet hier zo door geobsedeerd : de enorme stortvloed van objecten die onze wereld overspoelt, voert een zwarte smurrie mee – de olievlek van het afval. Onze tijd, waarin de markt zich heeft uitgebreid tot de hele wereld, is ook die van weinig duurzame voorwerpen en arme materialen. Ze worden direct na gebruik weggegooid, gedeclasseerd zodra ze hebben gediend ; ze hopen zich op in de huishoudelijke chaos die onze moderne wereld is. Ze puilen uit onze vuilnisemmers, vullen onze containerparken, stranden langs onze autowegen – gewonde, verstorven, kapotte objecten, in staat van ontbinding.
Ze hebben hun gebruikswaarde van zich afgeschud, en zijn ontdaan van hun ruilwaarde – maar niet van hun schoonheid, noch van hun symbolische waarde. Althans niet in de ogen van Sara Bjarland. Want het zijn uitgerekend die voorwerpen die nergens meer toe dienen, die schamele, opgebruikte materialen, die waarachtig lege dingen, die er voor haar toe doen. Op de rand van het stort, en voor ze er afvallen, grijpt Bjarland ze bij hun nekvel, en aan wat er van ze overgebleven is, aan hun stoffelijk overschot, aan hun vormelijke omhulsel, geeft ze een esthetische bestemming. Bij de gratie van een minimale, precies gekozen en welgemikte artistieke handeling – mazen, stapelen, soms ook een afgietsel maken – maakt ze van die nutteloze voorwerpen, van die bescheiden en beschadigde materialen, van al die banale overblijfselen van onze consumptiemaatschappij, kunstwerken. Want dingen die nergens meer goed voor zijn, kunnen nog weldadig zijn voor onze ogen.

De werken van Sara Bjarland willen aandachtig bekeken worden – met dezelfde scherpe blik als ze door Bjarland zelf zijn bekeken geweest, op het ogenblik dat die het straatafval heeft gescand op zijn esthetische mogelijkheden en reserves aan betekenis. Want van onder het vuil en het verval sturen de dingen als het ware een teken naar de kunstenares. Wanneer die vervolgens hun materiaal manipuleert of transformeert, of wanneer ze minieme handelingen stelt om ze in de ruimte te presenteren, brengt ze subtiele verschuivingen teweeg in onze blik, en vandaar ook in ons denken. Door deze afgedankte objecten te rehabiliteren, geven haar werken opnieuw waarde en waardigheid aan datgene wat in onze consumptiemaatschappij geen waarde meer heeft. Sara Bjarland heeft niet de bedoeling ons nieuwe dingen te laten zien – ze doet beter dan dat : ze laat ons de dingen anders zien, de meest banale dingen die we dagelijks onder ogen krijgen en waar we blind voor zijn geworden. Door in te werken op onze blik, vernieuwen haar werken op nauwelijks merkbare wijze onze kijk op de dingen. Ze veranderen dus de manier waarop we de wereld zien. Net dat is wat we van kunst mogen verwachten : dat ze vóór alles een nieuw soort kijken schept.

Zoals zoveel andere productie- en consumptievelden wordt het veld van de kunst heden ten dage overspoeld door een overvloed aan materialen, dure technologische middelen en pseudo-innovatieve vormen. De werken van Sara Bjarland daarentegen zijn ontstaan uit bijna niets. Maar het is net hun formele eenvoud, hun tastbare schamelheid, die extra betekenis en schoonheid verleent aan hun broze aanwezigheid te midden van het blingbling van deze wereld.

François de Coninck