‘Kleur als Taal’, de eerste overzichtstentoonstelling van Etel Adnan in
Nederland is vanaf 20 mei te zien in het Van Gogh Museum. Etel Adnan, geboren in
Beiroet, werd pas 15 jaar geleden bij een groter publiek bekend met haar
schilderijen en tekeningen, maar maakte internationaal al eerder naam met haar
literatuur en poëzie.
In haar beeldende kunst neemt Adnan vaak het landschap als uitgangspunt. Net als
Vincent van Gogh tracht zij daarin, met een geheel eigen kleurenpalet en
schilderstijl, de kracht van de natuur op het doek over te brengen. In de
tentoonstelling ‘Kleur als Taal’ voeren Adnans schilderijen, vaak
gesimplificeerde landschappen met intense kleuren en geabstraheerde vormen, de
boventoon, en gaan deze de dialoog aan met een aantal werken van Van Gogh.
Verder worden ook leporello’s – zogenoemde harmonicaboekjes waar Adnan om
bekendstaat –, tapijten en literair werk van haar hand getoond. Het is een
oeuvreoverzicht dat nog nooit eerder in Nederland te zien was. Een ware explosie
aan pure kleuren van een veelzijdige kunstenaar die zich bijna een eeuw tussen
verschillende culturen en talen bewoog.
Beeldcredit: Etel Adnan, Untitled, 2010, olieverf op doek, 24 x 30 cm, Collectie
Mudam Luxemburg, Musée d’Art Moderne Grand-Duc Jean. © Foto: Rémi Villaggi /
Mudam Luxembourg
Van Gogh Museum
Venue
Upcoming events
There’s no upcoming events
Past events
De Nederlandse verzamelaar Andries Bonger (vriend van de gebroeders Van Gogh en
broer van Jo, de echtgenote van Theo van Gogh) bracht tussen 1894 en 1908 een
indrukwekkende collectie kunstwerken van Odilon Redon bijeen, waarvan de helft
is ondergebracht in het Van Gogh Museum.
Een selectie van de mooiste Redons worden vanaf oktober in het museum
gepresenteerd. Zo zullen er duistere houtskooltekeningen te zien zijn, maar ook
kleurige pastels, schilderijen en wanddecoraties, waarbij de bijzondere
wisselwerking tussen kunstenaar en verzamelaar centraal staat.
Bonger en Redon bouwden niet alleen samen aan de indrukwekkende verzameling, ze
onderhielden een levenslange hechte vriendschap en vertrouwensband.
Voor Vincent van Gogh (1853-90) waren de olijfgaarden rond de inrichting van
Saint-Rémy-de-Provence als een tuin van Getsemane. De bomen symboliseren
gevoelens van troost, vrede en hoop. In het jaar dat hij er vanwege zijn mentale
gezondheid doorbracht, schilderde hij een serie van vijftien olijfgaarden
waarvan de meeste nu voor het eerst zijn herenigd in het Van Gogh Museum.Doordat
de olijfgaarden in één ruimte hangen, zijn de onderlinge variaties goed te zien.
Van Gogh schilderde ze eerst buiten, maar ging daarna naar binnen. Buiten bleef
hij trouw aan wat de natuur hem voorschotelde: de schaduwen variëren in kleur en
de bomen hebben grilligere, natuurlijke vormen. Zelfs de pootafdrukken van een
door de natte verf gelopen insect zijn te zien. Binnen maakte hij de boomgaarden
af door figuren toe te voegen, zoals bij de ‘Olijvenpluksters’, en ze te
onderwerpen aan zijn hypnotiserende penseelstreken. Zo laat Van Gogh je ogen
over het beeld kronkelen en opgaan in zijn gemoedstoestand.
‘Olijvenpluksters’, november 1889, Basil & Elise Goulandris Foundation, Athene
In 2022 organiseren het Van Gogh Museum in Amsterdam en The Dallas Museum of Art
een tentoonstelling over de belangrijke groep schilderijen van olijfgaarden die
Van Gogh maakte in het jaar dat hij in de inrichting in Saint-Rémy-de-Provence
verbleef.
Van Gogh en de olijfgaarden brengt de reeks werken met dit onderwerp die de
kunstenaar tussen juni en december 1889 vervaardigde voor het eerst weer bij
elkaar.
Daarnaast presenteert de tentoonstelling nieuwe inzichten in Van Goghs
schildertechniek, materialen en kleurgebruik naar alle vijftien schilderijen van
olijfgaarden.
Beeld: Olijfgaarden, Van Gogh Museum
De romantische prentenserie Liefde (Amour) van de Franse kunstenaar Maurice
Denis (1870-1943) is het perfecte kunstwerk voor Valentijnsdag 2022.Denis
baseerde de dertien grote litho’s in prachtige kleuren op de gedichten die hij
in zijn dagboek schreef toen hij net verliefd was op zijn latere vrouw Marthe.De
dertien kleurenlitho’s uit de serie worden samen met de dagboekcitaten,
ontwerptekeningen en proefdrukken uit collecties wereldwijd getoond. Zo worden
de reis van proef tot perfectie en het creatieve proces tussen kunstenaar en
drukker inzichtelijk gemaakt.
Zou Vincent van Gogh trots kunnen zijn op zijn werk ‘De aardappeleters’? Voor de
schilder was dit werk, met daarop een boerengezin aan een maaltijd van dampende
aardappelen, in ieder geval erg belangrijk, want hij wilde ermee laten zien dat
hij een vakkundig kunstenaar was. Deze bewijsdrang wordt zichtbaar duidelijk
wanneer u als bezoeker wordt geleid langs het vele voorbereidende werk dat Van
Gogh verrichte, voordat hij aan zijn allereerste meesterwerk begon. Zo verdiepte
Van Gogh zich in het afbeelden van het harde boerenleven en het portretteren van
karakteristieke boerenkoppen, maar ook in kleurentheorieën en het creëren van
licht-donkereffecten. In brieven aan zijn broer Theo schreef Vincent over deze
voorstudies, die uiteindelijk niet het resultaat opleverden dat hij had gewenst:
op de Parijse kunstmarkt viel het kunstwerk totaal niet in de smaak. Of de
kritiek terecht is mag u zelf beoordelen, wanneer u als bezoeker oog in oog
staat met het inmiddels wereldberoemde eindresultaat.
Binnen in de reconstructie van de hut in de tentoonstelling, foto: Luuk Kramer
In de tentoonstelling ontdek je dat Van Gogh niet alleen een worstelende
kunstenaar was, maar ook een ambitieuze man die zijn werk zorgvuldig
voorbereidde. Hij maakte De aardappeleters in het Brabantse dorp Nuenen en
hoopte hiermee zijn entree te kunnen maken op de Parijse kunstmarkt.
Van Gogh zag De aardappeleters als zijn eerste echte meesterwerk, maar zo werd
het destijds niet ontvangen. In de tentoonstelling kom je meer te weten over Van
Goghs doorzettingsvermogen, hoe hij omging met kritiek en wat het schilderij
voor hem betekende.
Om nog dichter bij de kunstenaar en het schilderij te kunnen komen zal een deel
van de tentoonstelling worden ingericht als Aardappeleters-atelier. Bezoekers
kunnen als het ware in het schilderij stappen door plaats te nemen aan de
eettafel van de op het schilderij afgebeelde familie De Groot-van Rooij, de plek
waar Van Gogh uren doorbracht om De aardappeleters voor te bereiden. In het
atelier is er aandacht voor het boerenleven op het Brabantse platteland in de
19de eeuw, kunnen bezoekers zelf creatief aan de slag en er zullen
tekenworkshops worden gegeven.
Beeld: Vincent van Gogh, ‘De aardappeleters’, april 1885, lithografie op papier,
Van Gogh Museum, Amsterdam
In de doorlopende presentatie ‘Van Gogh inspireert’ is nu werk te zien zijn van
de Nederlandse kunstenaar Jan Robert Leegte. In deze presentatie zal Leegte de
natuur en het landschap op een nieuwe manier benaderen. Het plein air schilderen
van Van Gogh en zijn tijdgenoten heeft plaatsgemaakt voor een algoritme dat de
wildernis van het internet afreist om met een willekeurige natuurfoto terug te
keren. Dit beeld wordt vervolgens door het algoritme gecomprimeerd tot een
digitale impressie van het gevonden landschap. Doordat het algoritme doorlopend
en oneindig beelden ophaalt, is het werk een eindeloze sequentie van
algoritmische impressies.