Jean Delhaye, architect[e]

Encore peu connu du grand public, si le nom de Jean Delhaye (1908-1993) résonne avec celui de « défenseur d’Horta », il est d’abord un architecte.

Diplômé en 1933 de l’Académie des Beaux-Arts de Bruxelles, après avoir suivi les cours d’architecture et de dessin, Jean Delhaye est attaché au bureau technique de Victor Horta. Il développe parallèlement sa propre activité d’architecte, en se spécialisant dès 1937 dans la construction d’immeubles à appartements modernes, puis en intervenant sur certains bâtiments de Horta à partir des années 1960. Ses réalisations sont le reflet des préoccupations d’une époque où Bruxelles, en pleine crise immobilière, se débat avec son développement urbanistique et redécouvre son patrimoine Art nouveau après des décennies de saccages aveugles. Les positions radicales de Delhaye et certaines décisions, critiquées depuis, sont celles d’un homme pragmatique.

À partir des années 1960 et durant une longue période de sa carrière, il mène une véritable « croisade » pour défendre l’œuvre de Victor Horta contre ses détracteurs qui ne voient dans ces bâtiments qu’un « intérêt folklorique », et dénigrent le « style nouille », qualificatif longtemps associé à l’Art nouveau. Delhaye s’investit corps et âme, agite l’opinion, contacte le monde politique, cherche des financements, inventorie, écrit, photographie, achète, convainc. Il échoue parfois, s’insurge, se désespère, sans jamais renoncer.

Infatigable militant, Delhaye occupe aujourd’hui une place unique parmi les défenseurs de l’œuvre de Victor Horta. Il a permis de sauver des édifices d’une valeur historique inestimable qui, 40 ans plus tard, bénéficient de nouvelles restaurations avec la rigueur scientifique qu’ils méritent. Parmi eux, le mobilier du magasin Wolfers Frères et le jardin d’hiver de l’hôtel Cousin, conservés au Musée d’Art et d’Histoire, les pierres de la façade de l’hôtel Aubecq et le reportage photographique du démantèlement de la Maison du Peuple.

En 1937, les parents de Jean Delhaye achètent le bâtiment d’angle construit en annexe à l’hôtel van Eetvelde. Vingt ans plus tard, en 1958, Delhaye entreprend des travaux pour y installer son bureau et y vivre en famille. Il y reste domicilié jusqu’en 1977. Ce bâtiment, acquis par la Région de Bruxelles-Capitale en 2022, n’est autre que celui qui accueille aujourd’hui le LAB·AN. L’exposition Jean Delhaye, architect[e], conçue par ARCHistory en collaboration avec la Commune de Ganshoren et avec le soutien d’urban.brussels et du Service de la Culture française, y est présentée à partir du mois de septembre 2024.

********** Nederlands **********

Jean Delhaye (1908-1993) is nog steeds niet erg bekend bij het grote publiek, maar hoewel zijn naam wordt gelinkt aan de “verdediger van Horta”, was hij vooral architect.

Nadat hij in 1933 afstudeerde aan de Académie des Beaux-Arts in Brussel met een diploma in architectuur en tekenen, werkte Jean Delhaye in het technisch bureau van Victor Horta. Tegelijkertijd ontwikkelde hij zijn eigen architectenpraktijk. Vanaf 1937 specialiseerde hij zich in de bouw van moderne flatgebouwen en vanaf de jaren 1960 werkte hij mee aan enkele gebouwen van Horta. Zijn werk weerspiegelde de bezorgdheid van een tijd waarin Brussel, midden in een vastgoedcrisis, worstelde met zijn stedelijke ontwikkeling en zijn art nouveau-erfgoed herontdekte na decennia van lukrake vernieling. Delhaye's radicale standpunten en bepaalde beslissingen, die sindsdien bekritiseerd zijn, waren die van een pragmatisch man.

Vanaf de jaren 1960, en gedurende een lange periode van zijn carrière, leidde hij een ware “kruistocht” om het werk van Victor Horta te verdedigen tegen zijn tegenstanders, die deze gebouwen zagen als niets meer dan “folkloristische interesse” en de “noedelstijl”, een term die lang geassocieerd werd met Art Nouveau, denigreerden. Delhaye zette zich met hart en ziel in voor zijn werk, hij wakkerde de publieke opinie aan, nam contact op met politici, zocht financiering, maakte inventarissen, schreef, fotografeerde, kocht en overtuigde. Hij faalde soms, werd boos, wanhoopte, maar gaf nooit op.

Als onvermoeibare activist neemt Delhaye vandaag de dag een unieke plaats in onder de verdedigers van het werk van Victor Horta. Hij hielp gebouwen van onschatbare historische waarde te redden die nu, 40 jaar later, worden gerestaureerd met de wetenschappelijke nauwkeurigheid die ze verdienen. Het gaat onder meer om het meubilair van de winkel Wolfers Frères en de wintertuin van het Cousin Huis, die bewaard worden in de Museum Kunst en Geschiedenis, de stenen van de gevel van het Hotel Aubecq en de fotografische registratie van de ontmanteling van het Volkshuis.

In 1937 kochten de ouders van Jean Delhaye het hoekpand dat bij het Hotel van Eetvelde hoorde. Twintig jaar later, in 1958, begon Delhaye met de inrichting van zijn kantoor en ging hij er wonen met zijn gezin. Hij woonde er tot 1977. Dit gebouw, dat in 2022 werd aangekocht door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, is het enige gebouw waarin LAB·AN nu is gehuisvest. De tentoonstelling Jean Delhaye, architect[e], geconcipieerd door ARCHistory in samenwerking met de Gemeente Ganshoren en met de steun van urban.brussels en de Dienst Nederlandse Cultuur, zal er vanaf september 2024 te zien zijn.

********** English **********

Jean Delhaye (1908-1993) is still little known to the general public, but although his name is associated with the ‘defender of Horta’, he was first and foremost an architect.

After graduating from the Académie des Beaux-Arts in Brussels in 1933 with a degree in architecture and drawing, Jean Delhaye worked in Victor Horta's technical office. At the same time, he developed his own architectural practice, specialising in the construction of modern flat blocks from 1937 onwards, and working on some of Horta's buildings from the 1960s onwards. His work reflected the concerns of a time when Brussels, in the midst of a property crisis, was struggling with its urban development and rediscovering its Art Nouveau heritage after decades of indiscriminate destruction. Delhaye's radical positions and certain decisions, which have since been criticised, were those of a pragmatic man.

From the 1960s onwards, and for a long period of his career, he led a veritable ‘crusade’ to defend Victor Horta's work against his detractors, who saw these buildings as nothing more than ‘folkloric interest’ and denigrated the ‘noodle style’, a term long associated with Art Nouveau. Delhaye put his heart and soul into his work, stirring up public opinion, contacting politicians, looking for funding, making inventories, writing, photographing, buying and convincing. He sometimes failed, became angry, despaired, but never gave up.

A tireless campaigner, Delhaye today occupies a unique place among the defenders of Victor Horta's work. He helped to save buildings of inestimable historical value which, 40 years later, are now being restored with the scientific rigour they deserve. These include the furniture from the Wolfers Frères shop and the winter garden from the Hôtel Cousin, now in the Musée d'Art et d'Histoire, the stones from the façade of the Hôtel Aubecq and the photographic record of the dismantling of the Maison du Peuple.

In 1937, Jean Delhaye's parents bought the corner building annexed to the Hôtel van Eetvelde. Twenty years later, in 1958, Delhaye began work to install his office and live there with his family. He lived there until 1977. This building, acquired by the Brussels-Capital Region in 2022, is none other than the one that now houses LAB·AN. The Jean Delhaye, architect[e] exhibition, designed by ARCHistory in collaboration with the Commune of Ganshoren and with the support of urban.brussels and the Service de la Culture française, will be on show there from September 2024.