********** English **********
This exhibition is the result of a collaboration between Urban, the ULB -
Architecture Faculty La Cambre Horta and the Art & History Museum. It came to be
against the backdrop of the Brussels Art Nouveau Year 2023 and is presented in
the frame of the Belgian presidency of the Council of the European Union (1
January until 30 June 2024).
The aim of this exhibition and the digital reproduction, presented as a film, is
to take visitors on a tour of the interiors of the Stoclet House, which has been
on the very select list of Brussels buildings placed on UNESCO’s World Heritage
List since 2009, but is still little known to the general public.
The virtual reproduction of this house (which reproduces the house as it was
between 1911 and 1918 and does not represent the current situation) is based on
precise archival sources and a detailed architectural analysis of its spaces.
This task kept the team of experts* busy for almost two years. The realism of
the reproduction yields an immersive experience which allows visitors to see the
Stoclet House as it was from 1911 to 1918: we discover it exactly as it had been
conceived by husband and wife Adolphe Stoclet and Suzanne Stevens. Now, for the
duration of this exhibition, we are all their guests.
* This scientific study of the Stoclet House is part of a close collaboration
between the experts from the Brussels Capital Region (Urban) and the ULB (ALLCE
Laboratory).
1. The reasons for fascination
The Stoclet House might well be considered Josef Hoffmann’s masterpiece, an
architect with a profound influence on European architecture. At the end of the
nineteenth century, designers, architects and artists gradually became more
autonomous, seeking to distinguish themselves from the artistic currents that
preceded them. This marked the beginning of a frantic succession of artistic
movements, which followed one another in ever shorter cycles. This dynamic,
driven by the quest for modernity and progress, marked the better part of the
nineteenth century and all of the twentieth century. For each of these artistic
currents, society named a few individuals, usually men, as mentors: V. Horta,
Frank Lloyd Wright, Henry Van de Velde, Le Corbusier, Mies van der Rohe, Rem
Koolhaas, Frank Gehry and others became, throughout this history, an absolute
reference placed at the top of this hierarchal pyramid. They were granted the
status of geniuses, thereby overshadowing those who developed sometimes less
radical but nonetheless interesting careers.
Hoffman is one of those so-called geniuses who fascinate and fuel this myth.
Through his teaching, his presence at many international exhibitions and his
long life, he touched several generations. But it is above all his quest for
modernity and for spiritual elevation through beauty and purity of form that has
inspired hundreds of architects and designers in our western culture.
His work was so radical that it awed both the future modernists of the
avant-garde and the Art Deco followers, in spite of their fundamental
differences. This fascination certainly lasted until the 2000s (postmodernism).
2. Towards a complete 3D digital reproduction of the Stoclet House
Through this research, the Brussels Capital Region not only wishes to make this
knowledge accessible to as many people as possible, but also to build a
scientific information base on the spatiality of the building and its remarkable
decorations. The research behind this digital documentation project, carried out
by the AllCe laboratory of the Architecture Faculty (ULB), is meant to
consolidate a knowledge base on the three-dimensional representation of the
building, which will be enriched over time. The digitisation of the floors,
service areas and gardens of the Stoclet House will be added to the work that is
already done. As a follow-up to the project, the work of reconstructing the
original art collection will be continued, so as to gradually be integrated into
the digital double of the building.
********** Français **********
Cette exposition et la reconstitution numérique qui est présentée sous forme de
film ont pour ambition de permettre aux visiteurs de parcourir les intérieurs du
palais Stoclet, inscrit sur la liste très fermée des quelques bâtiments
bruxellois repris au patrimoine mondial de l’UNESCO, depuis 2009, et pourtant
encore peu connu du grand public.
La reconstitution virtuelle de ce palais (qui reproduit l’état du palais entre
1911 et 1918 et qui ne représente pas la situation existante) est basée sur des
sources archivistiques précises puis sur une analyse architecturale fine de ses
espaces ; un travail qui a occupé pendant presque deux ans l’équipe d’experts*.
Son réalisme renforce l’impression d’immersion des visiteurs dans un état
d’origine du bâtiment, entre 1911 et 1918 : nous découvrons le palais exactement
comme l’ont rêvé le couple Suzanne Stevens et Adolphe Stoclet. Nous sommes tous
aujourd’hui, le temps de cette exposition, leurs invités.
*Cette étude scientifique du palais Stoclet s’inscrit dans le cadre d’une
collaboration étroite entre les experts de la Région de Bruxelles-Capitale
(Urban) et l’ULB (Laboratoire ALICE).
Cette exposition est le fruit d’une collaboration entre Urban, l’ULB – Faculté
d’Architecture La Cambre Horta et le Musée Art & Histoire. Elle a été initiée à
l’occasion de l’année Art Nouveau Brussels 2023 et est présentée dans le cadre
de la Présidence belge du Conseil de l’Union européenne (1er janvier au 30 juin
2024).
1. Les raisons d’une fascination
Le palais Stoclet est peut-être le chef-d’œuvre de Josef Hoffmann, un architecte
qui marque profondément l’architecture européenne. A la fin du 19e siècle, les
créateurs, architectes et artistes, vont progressivement s’autonomiser,
cherchant à se distinguer des courants artistiques qui les précédent. C’est le
début d’une succession effrénée de mouvements artistiques qui s’enchainent au
cours de cycles de plus en plus courts. Cette dynamique, motivée par la
recherche de « modernité » et de « progrès », marque une bonne partie du 19e
siècle et l’ensemble du 20e siècle. La société désigne alors, pour chacun de ces
mouvements artistiques, quelques individus, généralement des hommes, présentés
comme des mentors : V. Horta, Frank Lloyd Wright, Henry Van de Velde, Le
Corbusier, Mies Van der Rohe, Rem Koolhaas, Frank Gehry et d’autres deviennent,
tout au long de cette histoire, une référence absolue placée au sommet de cette
pyramide hiérarchique. On leur accorde le statut de « génies », occultant par
là-même ceux et celles qui développent parfois des carrières moins radicales,
mais néanmoins intéressantes.
Hoffmann fait partie de ces « génies » qui fascinent et alimentent ce mythe. Par
son enseignement, sa présence dans de nombreuses expositions internationales et
sa longévité, il touche plusieurs générations. Mais c’est surtout sa quête de
modernité, d’élévation spirituelle à travers la beauté et de pureté des formes
qui inspire des centaines d’architectes et designers de notre culture
occidentale.
Son œuvre, si radicale, a inspiré étonnement aussi bien les futurs modernistes
des avant-gardes que les adeptes de l’Art Déco, pourtant si différents dans leur
essence. Une fascination qui a perduré certainement jusqu’aux années 2000
(postmodernisme).
2. Vers une restitution numérique 3D complète du palais Stoclet
À travers cette recherche, la Région bruxelloise souhaite non seulement rendre
cette connaissance accessible au plus grand nombre, mais aussi construire une
base d’information scientifique sur la spatialité du bâtiment et ses décors
remarquables. Derrière ce projet de documentation numérique, la recherche
conduite par le laboratoire AlICe de la Faculté d’architecture (ULB) entend
consolider, autour de la représentation tridimensionnelle de l’édifice, une base
de connais-sances qui sera enrichie dans le temps. La numérisation des étages,
des espaces de service et des jardins du palais Stoclet viendront s’ajouter au
travail déjà effectué. Et dans le prolongement, le travail de reconstitution de
la collection d’art d’origine se poursuivra de manière à réintégrer
progressivement ce double numérique de l’édifice.
********** Nederlands **********
Een reis door de tijd: het Stocletpaleis uit 1911 komt digitaal tot leven
Deze tentoonstelling is het resultaat van een samenwerking tussen Urban, vzw
Patrimoine & Culture, de architectuurfaculteit La Cambre Horta van de ULB en het
Museum Kunst & Geschiedenis. Ze werd opgezet ter gelegenheid van het jaar Art
Nouveau Brussels 2023 (Paul Dujardin, curator) en wordt gepresenteerd in het
kader van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie (1
januari tot 30 juni 2024).
Het doel van deze tentoonstelling en de digitale reconstructie in de vorm van
een film is om bezoekers het interieur van het Stocletpaleis te laten ontdekken.
Sinds 2009 staat het paleis op de exclusieve lijst van Brusselse gebouwen die
werden opgenomen op de Unesco-werelderfgoedlijst, maar het is nog steeds niet
erg gekend bij het grote publiek.
De virtuele reconstructie van het paleis (die de toestand van het paleis tussen
1911 en 1918 weergeeft en niet de bestaande situatie) is gebaseerd op
gedetailleerde archiefbronnen en een uitgebreide architectuuranalyse. Dat werk
kostte een team van experts* bijna twee jaar. Dankzij het realisme van de
reconstructie treden bezoekers binnen in het paleis zoals het er oorspronkelijk
uitzag, tussen 1911 en 1918: we ontdekken het gebouw precies zoals het echtpaar
Suzanne Stevens en Adolphe Stoclet het in gedachten had.
Tijdens deze tentoonstelling zijn we hun gasten.
*Deze wetenschappelijke studie van het Stocletpaleis is het resultaat van een
nauwe samenwerking tussen experts van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Urban)
en de ULB (laboratorium AlICe).
1. Waarom is dit gebouw zo fascinerend?
Het Stocletpaleis is misschien wel het meesterwerk van Josef Hoffmann, een
architect die een grote invloed heeft gehad op de Europese architectuur. Aan het
einde van de 19de eeuw werden ontwerpers, architecten en kunstenaars gaandeweg
autonomer en probeerden ze zich te onderscheiden van oudere kunststromingen. Dat
vormde het turbulente begin van een steeds snellere opeenvolging van artistieke
bewegingen. Die dynamiek, gedreven door de zoektocht naar 'moderniteit' en
'vooruitgang', was kenmerkend voor een groot deel van de 19de en de hele 20ste
eeuw. Voor elk van die kunststromingen worden door de kunstwereld een paar
individuen — meestal mannen — aangewezen als pioniers: Victor Horta, Frank Lloyd
Wright, Henry Van de Velde, Le Corbusier, Mies van der Rohe, Rem Koolhaas, Frank
Gehry en anderen. Zulke figuren belanden in de loop van de geschiedenis aan de
absolute top van deze hiërarchische piramide. Ze krijgen de status van 'genie'
toebedeeld en overschaduwen daarmee diegenen die soms minder radicale maar
niettemin interessante carrières hebben uitgebouwd.
Hoffmann maakt deel uit van de 'genieën' die deze mythe in stand houden. Dankzij
zijn lessen, zijn aanwezigheid op tal van internationale tentoonstellingen en de
hoge leeftijd die hij bereikte, raakte hij bekend bij verschillende generaties.
Het was echter vooral zijn zoektocht naar moderniteit, naar spirituele
verheffing door schoonheid en vormzuiverheid, die honderden architecten en
ontwerpers in onze westerse cultuur inspireerde.
Zijn radicale werk inspireerde verrassend genoeg zowel de toekomstige
modernisten van de avant-garde als de volgelingen van de art deco, die in wezen
zo verschillend waren. Die fascinatie hield stand tot de jaren 2000
(postmodernisme).
2. Een digitale 3D-reconstructie van het Stocletpaleis
Met dit onderzoek hoopt het Brussels Gewest niet alleen de verworven kennis
toegankelijk te maken voor zoveel mogelijk mensen, maar ook een
wetenschappelijke databank op te bouwen over de ruimtelijkheid van het gebouw en
zijn opmerkelijke decoratie. Achter het digitale documentatieproject zit een
onderzoek dat wordt uitgevoerd door het laboratorium AlICe van de
architectuurfaculteit van de ULB en dat een kennisbasis opbouwt rond de
driedimensionale voorstelling van het gebouw. De voorstelling zal in de loop der
jaren verder verrijkt worden. De digitalisering van de verdiepingen,
dienstruimten en tuinen van het Stocletpaleis komt bovenop het werk dat reeds
werd uitgevoerd. Daarnaast zal de reconstructie van de oorspronkelijke
kunstcollectie worden voortgezet, zodat die geleidelijk ook weer in het digitale
gebouw kan worden geïntegreerd.
