Kerstallen/kerstgroepen van Ton de Vaal uit Houten

Een vraag die Ton regelmatig gesteld wordt:” Hoeveel kerststallen heb je nu?”. Hij noemt dan een aantal, maar of dat aantal precies klopt, weet hij eigenlijk niet.
Ton vindt het ook niet zo belangrijk. Veel belangrijker is het antwoord op de vraag waarom hij ze verzamelt. Dat antwoord is ook niet makkelijk te geven. Een betere vraag is: ”Sinds wanneer?”.

In zijn jeugd ging hij regelmatig met school naar de (katholieke) kerk. In deze kerk in de wijk Lombok in Utrecht werd jaarlijks een mooie grote kerststal opgezet. Met veel creativiteit plaatste men de groep in een mooi opbouwde omgeving. Stal, stenen, planten, boomtakken en de grote beelden. Deze stal maakte op hem veel indruk en hij keek er langdurig naar. Volgens hem is daar toen het zaadje geplant Jaren later zette de ontkerkelijking door en mensen deden de groepen de deur uit. Gipsen beeldjes werden tot stoepkrijt veroordeeld.

Toen zijn schoonzuster vroeg of hij interesse had in hun kerststal en hij instemde was dat het begin van de verzameling naast de eigen kerststal. Ton begon er over te lezen en ontdekte de volkscultuur die er achter zit. Het feit dat dat ene thema van de Geboorte van Jezus door mensen van over de gehele wereld op hun eigen manier uitgebeeld wordt maakte op hem een onuitwisbare indruk. Het feit dat zij dat in de meest arme omstandigheden doen met materialen, vaak zonder waarde, intrigeerde hem. Het getuigt van een diep geloof in Jezus en een hoop op een betere toekomst.
Veelal wordt de Geboorte geplaatst in de eigen omgeving. Denk daarbij aan de Napolitaanse groepen en de Franse Santons. Veel energie en tijd wordt gestopt in het met de hand maken van kleding en het beschilderen van de figuren. Kijken we naar de Afrikaanse kerstgroepen dan zien we vooral houtsnijwerk van de meest uiteenlopende houtsoorten. Dit zijn dan houtsoorten die in de eigen omgeving voorhanden zijn. En dat zegt dan weer veel over het gebied waarin de groep vervaardigd is.
Inmiddels is de kerstgroep door velen herontdekt en wordt er veel meer verzameld. Er is een vereniging in Nederland, de Vrienden van de Kerstgroep met 160 leden door het gehele land en uit die vereniging is de Stichting tot Behoud van Erfgoed rond Kerst opgericht.
Veel leden exposeren hun verzameling in het hele land en steevast trekken die exposities veel bezoekers.

Ton vindt het een eer om in museum Soest een klein deel van zijn verzameling te mogen exposeren en mochten we elkaar daar ontmoeten dan vertelt hij u graag meer over de Kerstgroepen aldus Ton.