200 jaar Kunst Zij Ons Doel
23oktober 2021
-25maart 2022
Van 23 oktober 2021 tot en met 25 maart 2022 viert Museum Haarlem samen met de
leden van de kunstenaarsvereniging met de tentoonstelling 200 jaar Kunst Zij Ons
Doel (KZOD) het jubileum van deze Haarlemse kunstenaarsvereniging, die zo’n
enorm rijke geschiedenis heeft. De jubileumtentoonstelling laat de Haarlemse
kunsttraditie van de negentiende eeuw tot aan vandaag de dag zien. Niet alleen
wordt het werk uit het verleden getoond, de huidige leden van KZOD zijn voor
deze tentoonstelling uitgenodigd op hun voorgangers te reflecteren en zich door
hen te laten inspireren tot nieuw werk.
KZOD is een van de oudste kunstenaarsverenigingen in Nederland en is – net als
kunstenaarsverenigingen in andere steden – voortgekomen uit een
stadstekenacademie. Alleen wordt bij KZOD niet langer lesgegeven, maar het
tekenen naar model (nog steeds een kernactiviteit van de vereniging) en het
gezamenlijk ‘genoeglijk verpozen’ staan voorop.
Het is 1821 als een aantal belangrijke kunstenaars het besluit nemen een nieuwe
kunstenaarsvereniging op te richten. Vermoedelijk uit onvrede met de gang van
zaken in Kunstmin en Vlijt (voorheen: het Teekencollegie). De eerste jaren
tekenen de leden de modellen die uitgenodigd worden in ’t Zakje, een zijsteeg
van de Cornelissteeg in Haarlem. In 1828 verhuist de vereniging naar de
bovenverdieping van de Waag, waar zij nog steeds zetelt.
Bekende kunstenaars en ‘ereleden’ van de vereniging waren George Breitner,
Théophile de Bock, Cornelis Kruseman, de tuinarchitect J.D. Zocher, Anton Mauve,
Kees Verwey, Henri Boot, Jacobus van Looy, Jan Bronner en Mari Andriessen.
Vrouwen werden maar beperkt toegelaten. Het is dat de grootvader, vader en broer
van Coba Ritsema schilderden, dat maakte het voor haar mogelijk om toegelaten te
worden. Pas rond 1900 wordt het voor vrouwen makkelijker om lid te worden.
Echter, naaktmodellen mochten zij nog niet schilderen.
In de tentoonstelling zijn de werken van deze vroege kunstenaars te zien in
combinatie met een hedendaags antwoord van de huidige leden van KZOD.
Gezamenlijk vormt het een prachtig overzicht van 200 jaar Haarlemse kunst.
Beeld: Herman Justus Kruyder, De brief, c. 1926, Frans Hals Museum, Haarlem.
Foto: Tom Haartsen
