Collectie//Reflectie

Onzichtbare geschiedenissen

Het is best bijzonder dat er oude voorwerpen uit het Midden-Oosten in een Nederlands museum te zien zijn. Ze zijn hier niet zomaar beland, maar om verschillende redenen opgegraven, verhandeld en verzameld. In het museum zijn die geschiedenissen vaak onzichtbaar. Daarom wordt daar in deze kleine expositie bij stilgestaan.

• U vindt Collectie//Reflectie in de ruimte achter de Egyptische tempel, in de gratis toegankelijke entreezaal van het museum.

Een groeiende collectie

Het Rijksmuseum van Oudheden beheert een deel van de Nederlandse rijkscollectie. Veel van deze voorwerpen zijn lang geleden aan de collectie toegevoegd, maar nog steeds groeit de verzameling. Een belangrijke afweging bij het opnemen van nieuwe voorwerpen in de collectie is de herkomstgeschiedenis van een object. Waar is het precies gevonden en welke reis heeft het object afgelegd? Die informatie is vaak onvolledig bij voorwerpen uit het Midden-Oosten die tegenwoordig te koop worden aangeboden. Het is dan niet uit te sluiten dat ze illegaal zijn opgegraven en verhandeld. Ze worden om die reden niet meer gekocht. Wel neemt het museum soms oudheden aan uit schenkingen en nalatenschappen.

Schenkingen

Deze Collectie//Reflectie gaat over twee verzamelingen die in de afgelopen jaren aan het museum zijn geschonken. Ze zijn in de jaren 1960-1970 verzameld door Nederlanders die in het Midden-Oosten werkten. Wat waren de afwegingen om deze voorwerpen op te nemen in de rijkscollectie?

Verzamelen als hobby

De verzamelaars van deze collecties werkten en woonden vaak voor lange tijd met hun families in het Midden-Oosten. Ze waren geïnteresseerd in oudheden, maar het waren geen archeologen. Soms vonden ze oudheden tijdens een uitstapje, of kochten die in een lokale winkel. Ze namen hun verzameling mee terug naar Nederland in een tijd waarin nog geen internationale verdragen voor handel in culturele goederen bestonden. Slechts bij uitzondering hield de verzamelaar bij waar het voorwerp was gevonden of gekocht.

Bewaren voor de toekomst

Er zijn verschillende redenen om een voorwerp op te nemen in de rijkscollectie – en daarmee het publieke domein. Ook als het onduidelijk is waar objecten precies gevonden zijn, kan een collectie nog steeds van wetenschappelijke of historische waarde zijn. Daarnaast speelt de intrinsieke of emotionele waarde van een object een rol. Door objecten in de museumcollectie op te nemen, te registreren en te beschrijven, kunnen er verhalen over de oudheid mee worden verteld. Het maakt ze toegankelijk voor iedereen en beschikbaar voor onderzoek, ook in de toekomst.

Beeld: Sieraden zoals thuis tentoongesteld door C. den Hollander | collectie Den Hollander