De illusionist – Samuel van Hoogstraten

Een van Rembrandts beste leerlingen

Samuel van Hoogstraten was een van Rembrandts beste leerlingen. Hij leerde en werkte bij Rembrandt, op zolder in het leerlingenatelier van het Rembrandthuis. Hij kwam daar kort nadat De Nachtwacht was voltooid en leerde van Rembrandt het spel van illusie en visueel bedrog, dat hij zich vervolgens meester maakte. Je ziet het steeds weer terug op zijn kunstwerken. Een edelman reikt je de hand, het doek uit. Een man steekt zijn hoofd uit een raam. Een prikbord met brieven blijkt een schilderij te zijn. Het is kunst die verbazing oproept. Van Hoogstraten was de 3D-schilder van zijn tijd.

In deze tentoonstelling leer je een van Rembrandts beste leerlingen kennen, ontdek je de kunst van illusie en ga je ook zelf aan de slag: doorzie de trucs en maak je eigen optische illusie.

Brievenborden

Samuel van Hoogstraten speelde een belangrijke rol in de verspreiding van Rembrandts manier van schilderen. Hij reisde veel en werkte in Oostenrijk, Italië en Engeland. En overal waar hij kwam, moeten kopers versteld hebben gestaan van zijn illusionisme. Dit gaf hem zelfvertrouwen en hij ontwikkelde een nieuw type illusionistisch schilderij: het brievenbord. Dit type schilderij lijkt een soort prikbord met daarop allerhande gebruiksvoorwerpen. Van Hoogstraten is er inmiddels beroemd om.

Schilder én schrijver

Maar Van Hoogstraten maakte niet alleen indruk met zijn kunst. Hij schreef ook een invloedrijk handboek over het maken van schilderijen, Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst. Daarin gaat het vooral om het schilderen van wat hij ‘de zichtbare wereld’ noemt – schilderen wat je ziet. Generaties kunstenaars zijn ermee opgevoed. Niet onbelangrijk: dit boek beschrijft ook Rembrandts opvattingen over kunst, en is daarmee onze belangrijkste bron over die grote kunstenaar.

Beeld: Van Hoogstraten, man raam, Wenen