Utrecht is de eerste grote, middeleeuwse stad in de noordelijke Nederlanden, met
duidelijke wortels in de Romeinse en vroegmiddeleeuwse periodes. De stad is
lange tijd een verkenner en voorloper als het gaat om stedelijk leven,
architectuur en stedenbouw.
Met de nieuwe tentoonstelling De gezonde stad vieren we het 900-jarige bestaan
van Utrecht, met als invalshoek; gezond stedelijk leven door de eeuwen heen.
Want de zoektocht naar een gezonde leefomgeving is van alle tijden. Volgens de
middeleeuwse gezondheidsleer die tot in de negentiende eeuw geldig bleef,
bestond het menselijk lichaam uit vier lichaamssappen (humoren) waarvan de
onderlinge verhouding bepaalde wat voor soort karakter iemand had. Volgens die
leer werd je ziek als de juiste verhouding van die lichaamssappen uit balans
raakte. Om ziekte te voorkomen, was het ook van belang het vuil uit het lichaam
op tijd af te voeren.
Die visie op gezondheid weerspiegelde zich in de gezonde stad, want een stad
moest eveneens in balans worden gehouden. Daarbij was doorstroming van
levensbelang, zodat er voldoende schone lucht en drinkwater was. Mens en
omgeving moesten kortom, in evenwicht zijn met elkaar. En hoewel er tegenwoordig
heel anders naar het menselijk lichaam en het ontstaan van ziektes wordt
gekeken, is evenwicht met de (directe) woonomgeving nog steeds van groot belang.
Zoeken naar balans of evenwicht, is een mooie metafoor voor het kunnen
functioneren van de (gezonde) stad. Toen, nu en in de toekomst.
Beeld: website Centraal Museum
