Het Braziliaans-Duitse kunstenaarsduo Wagner en De Burca richt zich al sinds het begin van hun samenwerking in 2011 op lokale en populaire muziek- en danstradities. Of het nu Duitse schlagers betreft, Braziliaanse Brega of hiphop uit Toronto, telkens onderzoeken ze hoe tradities zich ontwikkelen onder invloed van culturele, sociale en economische omstandigheden. Hoe deze in nieuwe muziek doorwerken, of beter gezegd doorklinken, en hoe daaromheen een heel web ontstaat van codes en ongeschreven regels in kleding, omgang en gedrag. Geen wonder dus dat die muziek, als hoofdrolspeler, aanstekelijk uit de filmspeakers schalt. Maar behalve over muziek en dans gaan de films van Wagner en De Burca misschien nog wel meer over mensen. Door samen te werken met muzikanten en performers zijn hun films nooit louter documentair, maar lopen script en werkelijkheid naadloos in elkaar over.
De film One Hundred Steps (2020) is geïnspireerd op de documentaires van de Ierse filmmaker Bob Quinn over de vermeende relatie tussen het Keltische DNA en Noord-Afrika. De culturen van Afrika en Ierland zijn volgens Quinn, die in de film van Wagner en De Burca een cameo appearance maakt, deel van een gezamenlijke ‘Atlantische’ cultuur. Zo zou de specifieke cadans van Ierse traditionele zang een onmiskenbaar Arabische dynamiek hebben. De kunstenaars hebben dat idee op een fascinerende manier ingezet om de twee culturen door de tijd heen en via de muziek opnieuw met elkaar te verbinden. Het eerste deel speelt zich af in een 17e-eeuws Iers landhuis, het tweede deel in een statige 19e-eeuwse stadsvilla in Marseille. Gestaag voert de camera langs de kamers en gangen van beide huizen, die nu in gebruik zijn als musea. De Ierse en Noord-Afrikaanse bezoekers die in deze prachtige decors ronddwalen, ontpoppen zich gaandeweg als muzikanten die samen de ritmes en klanken van de ‘Atlantische’ cultuur letterlijk nieuw leven inblazen. Het leverde een verrassend en meeslepend document op, dat in 2021 de Duitse Gouden Lola won voor beste experimentele korte film. Maar eigenlijk schieten woorden hier tekort, want als One Hundred Steps iets duidelijk maakt, dan is het dat er geen kunstvorm zó direct spreekt en verbindt als muziek.
Beeld: Bárbara Wagner en Benjamin de Burca, Brasilia, 1980 (Wagner) / München, 1975 (De Burca), wonen en werken in Recife, BRA
